Lezingencyclus Vrouwen in de Kunsten

Deel 2, Van vergetelheid tot herontdekking


Elke vrijdagmiddag vanaf 11 maart van 14:00 uur - 16:00 uur
Locatie: Prismare, Roomweg 167d te Enschede

In het kader van de lezingencycli Klassieke Modernen willen wij opnieuw het leven en werk van een achttal bijzondere vrouwelijke kunstenaars gaan bespreken.

Judith Leyster – Jongensportret; 1630
Marie Laurencin – jeune filles; 1908

Inleiding

Sinds de tweede feministische golf beginnen verschillende feministische kunsthistorici, kunsttheoretici en onderzoeksters vrouwelijke kunstenaressen uit de voorbije eeuwen figuurlijk op te graven en te herontdekken. Want ja, vrouwen die kunst maken hebben wel degelijk bestaan. Sommigen waren zelfs heel succesvol in hun tijd, ondanks het feit dat vrouwen het in de maatschappij en in de kunstwereld veel moeilijker hadden en nauwelijks kansen kregen om kunst te maken en te tonen. Door de patriarchale geschiedschrijving zijn deze kunstenaressen ook nog eens uit het door mannen gedomineerde en geschreven canon verdwenen. In de vorige eeuwen – en waarschijnlijk nu nog – worden kunstenaressen geacht de regels, stijl, concepten en stromingen van hun blanke mannelijke collega’s te volgen. Veel succesvolle kunstenaressen in de voorbije eeuwen slagen er dan ook goed in om “mannelijke” kunst te maken. Bestudering van hun werk blijft dus nodig...

Het programma


Sessie 1

"Onbekende" vrouwelijke meesters van de Noordelijke Nederlanden uit de 17-de eeuw (Judith Leyster, Rachel Ruysch, Maria van Oosterwijck en anderen)


Sessie 2

Berthe Morisot

De term ‘impressionisme’ is ontstaan in 1874, als een groep kunstenaars uit onvrede met het feit dat hun werk amper op de officiële Salon wordt toegelaten een eigen tentoonstelling organiseert. De titel van het schilderij ‘Impression, soleil levant’ van Claude Monet (1840-1926) is de aanleiding om deze groep kunstenaars voortaan aan te duiden als impressionisten. Berthe Morisot is de bekendste vrouwlijke vertegenwoordiger waarvan tijdgenoot en kunstcriticus Gustave Geffroy vond dat: Niemand het impressionisme met meer talent en met meer autoriteit verrtegenwoordigt dan Berthe Morisot…


Sessie 3

Camille Claudel

In de tijd waarin kunstenares Camille Claudel opgroeide, was een vrouw die professioneel als kunstenaar bezig was een vrijwel onbekend verschijnsel in de westerse kunstwereld. Het was voor Claudel dan ook niet vanzelfsprekend dat zij haar roeping als kunstenaar kon volgen. Assistent, muze en minnares van de beroemde Franse beeldhouwer Auguste Rodin. In het werk van de kunstenares is diens invloed direct zichtbaar. Tóch heeft ze een persoonlijke, herkenbare stijl weten te ontwikkelen.


Sessie 4

Gabriële Münter

Levensgezellin van Wassili Kandinsky en gewaardeerd kunstenares binnen de groep expressionistische groepering die bekend is geworden onder de naam de Blaue Reiter. Zowel in de fotografie als later in haar schilderwerk heeft Gabriele een sterke voorkeur voor landschappen, portretten, interieurs, werkomgevingen en technische ontwikkelingen. Münter heeft een speciaal oog voor herhalingen, repeterende figuren en/of bewegingen en het opdelen van een groter geheel. Buiten leven en in de natuur werken inspireert haar het meest.....


Sessie 5

Natalia Goncharova

De Russische kunstenares Natalia Goncharova is, samen met haar levensgezel Mikhail Larionov, de voorloper van de latere Russische avant-garde. Samen doorlopen ze in het begin van de vorige eeuw allerlei stromingen, van neo-primitivisme naar 'rayonisme'. De Eerste Wereldoorlog en de daarop volgende Russische revolutie zorgt voor een kentering en uiteindelijk zullen ze hun laatste dagen, samen, in armoede doorbrengen…


Sessie 6

Anna Boch

In 1883 wordt in Brussel de Groupe des XX opgericht, een antiacademische avant-gardebeweging. Drijvende kracht is Octave Maus, kunstcriticus en neef van Anna, die twee jaar later ook lid wordt. Vooral de Gentse kunstenaar Theo Van Rijsselberghe beïnvloedt haar sterk. Hij leert haar haar schilderijen nog meer op te lichten, er sfeer in te brengen. De jonge schilderes slaat de weg van het neo-impressionisme in. Ze sluit zich samen met Félicien Rops aan bij de XX en wordt de fakkeldrager van de impressionistische stroming in Wallonië.

In haar werk openbaart zich een ware liefde voor de natuur en dit weerspiegelt zich in haar landschappen. Hierdoor wordt Anna Boch gerekend tot de zgn. tweede generatie van de School van Tervuren.


Sessie 7

Sonia Delaunay

Begin twintigste eeuw werd er weinig samengewerkt tussen de modeontwerpers en beeldend kunstenaars. Sonia Delaunay vormde hierop een uitzondering. Samen met haar man Robert Delaunay ontwikkelde ze het simultanisme. Dit was een kleurentheorie gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, waaruit bleek dat sommige kleuren naast elkaar een andere kleur lijken te hebben of dat de combinatie van kleuren een schijn van beweging kunnen veroorzaken. Dit maakte dat het echtpaar met contrasterende en dissonerende kleuren werkte. In haar werk maakte Delaunay veel gebruik van felle kleuren. De Russische volkskunst inspireerde haar daartoe. De kleuren van het simultanisme waren vernieuwend.....


Sessie 8

Niki de Saint Phalle

De Saint Phalle sluit met haar werk aan bij het zogenaamde\ Nouveau Réalisme. Onder deze naam voeren kunstenaars als Yves Klein, Jean Tingueley, Arman en kunstcriticus Pierre Restany strijd tegen de hegemonie van het Abstract Expressionisme. Door middel van manifesten en hun kunstwerken, vaak gemaakt van bestaande voorwerpen, benadrukken zij hun betrokkenheid met de omringende realiteit.

Gabriële Münter - Zomer in Murnau; 1910